Zasada automatyzmu prawnego i uprzywilejowania pracownika powoduje, że postanowienia układowe przenikają do indywidulanych stosunków pracy, modyfikując ich treść. Zgodnie z art. 18 k.p. stosunki pracy ukształtowane są nie tylko umowami o pracę, ale również układami zbiorowymi prawa pracy. Należy jednak pamiętać, że porozumienie ze związkami zawodowymi reprezentującymi interesy wszystkich pracowników, nie zastępuje indywidualnych oświadczeń woli pracowników w przedmiocie zgody na zmianę dotychczasowych warunków płacy, które można uznać za mniej korzystne dla pracownika.

W środkach masowego przekazu szeroko komentowano wprowadzenie minimalnej stawki godzinowej dla przyjmujących zlecenie lub świadczących usługi, która obecnie wynosi 13 zł brutto. W tym kontekście warto zwrócić uwagę, że wraz z wprowadzeniem regulacji dotyczącej minimalnej stawki godzinowej ustawodawca nałożył także obowiązek ewidencjonowania godzin pracy wykonywania zlecenia lub świadczenia usług, jak również rozszerzył uprawnienia kontrolne Państwowej Inspekcji Pracy (ustawa z dnia 22 lipca 2016 roku o zmianie ustawy o minimalnym wynagrodzeniu za pracę oraz niektórych innych ustaw). Wymaga podkreślenia, że nowa regulacja dotyczy w szczególności samozatrudnionych.

Pracodawcy w okresie świątecznym często decydują się na przygotowanie prezentów oraz spotkań wigilijnych dla swoich pracowników. Wydatki, które ponoszą na zorganizowanie tego typu wydarzeń, mogą być finansowane z różnych źródeł. Należy również pamiętać, że w niektórych przypadkach zaliczone zostaną do dochodu pracownika. W konsekwencji pracodawca będzie musiał odprowadzić od takiego dochodu zaliczkę na podatek dochodowy, a także uwzględnić ten dochód przy obliczaniu podstawy wymiaru składki ZUS.

Na początku 2017 roku w życie wejdzie sporo zmian w prawie pracy. Oprócz nowej stawki minimalnej na umowę o pracę oraz minimalnej stawki godzinowej w przypadku umów zlecenia, ustawodawca zaplanował wprowadzenie jeszcze kilku innych rozwiązań prawnych. Część z nich obejmie swoim zakresem jedynie mikro i małe przedsiębiorstwa. Reszta dotyczy wszystkich pracodawców. Poniżej prezentujemy zestawienie najważniejszych zmian w prawie pracy od 2017 roku.

Pracownik, chcąc wykazać dyskryminację płacową, powinien wskazać przyczynę, ze względu na którą dopuszczono się wobec niego aktu dyskryminacji oraz wytyczyć kierunek pozwalający na przeprowadzenie analizy porównawczej przez wskazanie pracowników, którzy są wyżej wynagradzani, mimo że wykonują porównywalną do niego pracę. Dopiero wtedy możliwe jest domaganie się zastosowania przepisów o równym traktowaniu w zatrudnieniu, a na pracodawcę przechodzi ciężar wykazania, że przy ustalaniu (różnicowaniu) wynagrodzeń kierował się obiektywnymi powodami.

W przypadku zawarcia umowy o pracę z kobietą w ciąży, nawet gdy rzeczywistą podstawą jej zatrudnienia była chęć uzyskania zasiłku macierzyńskiego, nie jest ani naganne, ani tym bardziej sprzeczne z prawem. Jeżeli zatrudnienie jest legalne, a praca była świadczona zgodnie z umową, kobiecie przysługują takie same prawa, jak innym pracownikom. Z punktu widzenia oceny sytuacji nie są ważne intencje zatrudnienia czy – co do zasady – jego długość, ale fakt, że zatrudnienie nie jest pozorne, co wiąże się jego faktyczną realizacją na mocy art. 22 § 1 k.p. Kluczowe jest to, aby doszło do wykonania przez pracownika pracy na rzecz pracodawcy, w warunkach podporządkowania pracowniczego, w miejscu i czasie wskazanym przez pracodawcę, za którą pracownik powinien otrzymać należne mu wynagrodzenie za pracę (por. wyrok Sądu Najwyższego z 6 września 2000 r., II UKN 692/99). 

Coraz powszechniejsza staje się praktyka wprowadzania do umów o pracę tzw. klauzul poufności wynagrodzenia, zabraniających pracownikom ujawniania wysokości swoich zarobków nie tylko osobom trzecim, ale także pozostałym pracownikom. W kwestii tego procederu stanowisko zajął Sąd Najwyższy w sprawie o sygnaturze akt I PK 12/11, której stan faktyczny i uzasadnienie prawne zostaną omówione w niniejszym artykule. 

Pracodawca ma obowiązek zatrudnić pracownicę po urlopie wychowawczym na dotychczasowym stanowisku, a kiedy nie jest to możliwe – na stanowisku równorzędnym lub odpowiadającym jej kwalifikacjom, za wynagrodzeniem nie niższym niż przysługiwało jej przez urlopem, co wynika z art. 186[4]k.p. Sąd Najwyższy w wyroku z 5 lutego 1998 r. (I PKN 515/97) uznał, że pracą odpowiednią do kwalifikacji pracownika jest taka, która ich nie przekracza, ale też przy której te kwalifikacje znajdą zastosowanie, chociaż niekoniecznie w pełnym zakresie. Jeżeli te warunki są spełnione, pracodawca należycie wywiązał się z nałożonego na niego obowiązku. Warto również zauważyć, że jeżeli nie ma możliwości zatrudnienia pracownicy po powrocie z urlopu wychowawczego na dotychczasowym stanowisku, a jedynie na stanowisku równorzędnym lub odpowiadającym jej kwalifikacjom, to nie jest konieczne złożenie jej przez pracodawcę wypowiedzenia w zakresie warunków pracy i płacy.

Pracodawca nie mogąc zagwarantować innego stanowiska pracownikowi, który utracił zdolność do pracy, może wypowiedzieć mu umowę o pracę z zachowaniem okresu wypowiedzenia. Czy za okres wypowiedzenia, w którym pracownik nie świadczy pracy należy się wynagrodzenie?

Pracodawca zobowiązany jest udzielić ciężarnej pracownicy wcześniejszego urlopu macierzyńskiego, o ile złoży ona wniosek o rozpoczęcie tego urlopu przed porodem. Ustawodawca z dniem 22 lutego 2016 roku znowelizował Kodeks pracy, wprowadzając zmiany w zakresie m.in. urlopów dla rodziców. Największą zmianą, jaką niosą nowe przepisy, jest włączenie dotychczasowego dodatkowego urlopu macierzyńskiego do urlopu rodzicielskiego.