Na pokojowym rozwiązaniu sporu zbiorowego powinno zależeć zarówno pracodawcy jak i związkowi zawodowemu reprezentującemu prawa i interesy zbiorowe pracowników. Pracownicy są bowiem pozbawieni w okresie strajku prawa do wynagrodzenia. Natomiast pracodawca z powodu akcji strajkowej jest narażony na ogromne straty finansowe. Rozwiązanie sporu zbiorowego na drodze polubownej jest dla obu stron konfliktu szansą na uniknięcie wysoce negatywnych konsekwencji akcji strajkowej.
Żądania organizacji związkowej
W ustawie z dnia 23 maja 1991 roku o rozwiązywaniu sporów zbiorowych uregulowano nie tylko zagadnienia dotyczące stron i dopuszczalnego zakresu przedmiotowego sporów zbiorowych, ale także procedurę ich rozwiązywania. W pierwszej kolejności należy wskazać, że spór zbiorowy rozpoczyna się z chwilą wystąpienia przez organizację związkową do pracodawcy ze sprecyzowanymi żądaniami. Wyjaśnić przy tym należy, że spór zbiorowy nie rozpocznie się, jeżeli pracodawca w terminie określonym w wystąpieniu, nie krótszym niż 3 dni, uwzględni wszystkie zgłoszone przez związek zawodowy żądania.
Rokowania
Pierwszym etapem sporu zbiorowego są rokowania, których czas trwania nie został przez ustawodawcę określony. Podczas rokowań strony sporu zbiorowego prowadzą bezpośrednie negocjacje, których przedmiotem są wysunięte przez związek zawodowy żądania. Rokowania mogą doprowadzić do podpisania przez strony porozumienia. Jest to równoznaczne z zakończeniem sporu zbiorowego albo też sporządzenia protokołu rozbieżności, co z kolei daje możliwość rozpoczęcia mediacji. Protokół rozbieżności powinien być sporządzony w formie pisemnej, a jego treść odzwierciedlać stanowiska stron w zakresie przedmiotu sporu.
Mediacja
Jeżeli związek zawodowy po ukończeniu rokowań podtrzymuje swoje żądania dalsze rozmowy służące wypracowaniu pomiędzy nimi porozumienia są podejmowane z udziałem osoby trzeciej – mediatora. Kolejnym, pokojowym etapem rozwiązywania sporów zbiorowych jest zatem mediacja, która podobnie jak rokowania, może zakończyć się podpisaniem porozumienia albo protokołu rozbieżności. Cechą odróżniającą mediację od rokowań jest udział bezstronnej osoby, której zadaniem jest doprowadzenie do uzyskania kompromisu między stronami sporu zbiorowego. Nieosiągnięcie porozumienia rozwiązującego spór zbiorowy w postępowaniu mediacyjnym uprawnia do podjęcia akcji strajkowej, która jest ostatecznym środkiem rozwiązania konfliktu. Możliwość podjęcia strajku jest bowiem uzależniona od przeprowadzenia rokowań oraz mediacji.
Wniosek o wszczęcie postępowania arbitrażowego
Na zakończenie należy dodać, że podmiot prowadzący spór zbiorowy w interesie pracowników, a więc związek zawodowy, może wstrzymać przeprowadzenie akcji strajkowej i złożyć wniosek o wszczęcie postępowania arbitrażowego. Arbitraż jest więc dodatkową formą polubownego rozwiązywania sporów zbiorowych, która w odróżnieniu od rokowań i negocjacji ma charakter fakultatywny.