Zgodnie z art. 362 k.p., w związku z wypowiedzeniem umowy o pracę, pracodawca może zwolnić pracownika z obowiązku świadczenia pracy do upływu okresu wypowiedzenia z zachowaniem prawa do wynagrodzenia. Przepis ten został wprowadzony do kodeksu pracy nowelizacją z dnia 22 lutego 2016 r. Usankcjonował także stosowaną powszechnie przez pracodawców praktykę zwalniania pracowników z obowiązku pracy, rozwiewając tym samym wątpliwości dotyczące dopuszczalności jednostronnego zwolnienia pracownika z obowiązku świadczenia pracy bez konieczności uzyskania jego zgody. Należy jednak pamiętać, że jeżeli pracodawca podejmie powyższą decyzję jednostronnie, może cofnąć ją w każdej chwili bez pytania pracownika o zgodę.
Pracodawca może cofnąć jednostronną decyzję o zwolnieniu z obowiązku świadczenia pracy
Powyższe zwolnienie realizowane jest w drodze jednostronnego polecenia pracodawcy a nie oświadczenia woli pracodawcy, którego cofnięcie wymagałoby zgody pracownika (art. 61 k.c.). Pracodawca może jednostronnie zmienić swoje polecenie niewykonywania pracy w okresie wypowiedzenia. Może zażądać ponownego podjęcia pracy lub zrealizowania innego obowiązku pracowniczego. Pracownik będzie zatem zmuszony powrócić do swoich standardowych obowiązków na zasadach określonych w umowie o pracę.
Pracownik nie może swobodnie dysponować czasem wolnym
Zdaniem Sadu Najwyższego „zwolnienie pracownika z obowiązku wykonywania pracy nie oznacza zwolnienia go z pozostałych obowiązków składających się na stosunek pracy, czego następstwem są ograniczenia w dysponowaniu czasem wolnym o okresie tego zwolnienia”. W konsekwencji pracownik może w tym okresie zdecydować się na podjęcie innej pracy lub na wyjazd poza miejsce zamieszkania, jednak jego plany muszą uwzględniać ewentualne wezwanie do niezwłocznego wykonania polecenia powrotu do pracy. Pracownik nie może w tej sytuacji odmówić pracodawcy i musi stawić się w miejscu pracy.
Zwolnienie z obowiązków świadczenia pracy, a nie z samego stosunku pracy
Powyższa ocena charakteru zwolnienia z obowiązku świadczenia pracy wynika również z podstawowych zasad prawa pracy, takich jak: zasada zatrudniania pracownika (art. 22 k.p.), zasada godziwego wynagrodzenia (art. 13 zd. 1 k.p.) czy też zasada podporządkowania pracownika poleceniom pracodawcy. Jak wynika wprost z nazwy tego zwolnienia, nie obejmuje ono zwolnienia z innych obowiązków pracownika, stosunek pracy nadal jest zachowany i pracownikowi przysługują związane z nim przywileje, ale również obowiązki. Tym samym pracownik jest obowiązany m.in. wykonać polecenie wykorzystania urlopu, jeżeli zostanie wydane w okresie zwolnienia z obowiązku wykonywania pracy.
Zwolnienie ze świadczenia pracy za porozumieniem nie będzie cofnięte bez zgody pracownika
Powyższe uwagi nie będą miały jednak zastosowania do sytuacji, w której zwolnienie z obowiązku świadczenia pracy nastąpiło za porozumieniem stron. Pracodawca musi bowiem wtedy uzyskać pozwolenie pracownika na cofnięcie takiej zgody. Pracownik może więc swobodnie dysponować własnym czasem i nie musi dostosowywać się do polecenia powrotu do pracy. Wynika to z uregulowania w art. 362 k.p. zwolnienia z obowiązku świadczenia pracy, który wskazuje, że w przypadku dwustronnej decyzji o zwolnienia z powyższego obowiązku zastosowanie znajdą przepisy art. 61 k.c. dotyczące konieczności uzyskania zgody pracownika na cofnięcie takiego zwolnienia.