O tym, że pracownikowi należą się odpowiednie świadczenia, jeżeli ulegnie on wypadkowi przy pracy wie niemalże każdy. Warto jednak zwrócić uwagę, że w polskim systemie prawnym świadczenia przysługują pracownikowi również wtedy, gdy uległ on wypadkowi, który uznawany jest za wypadek zrównany z wypadkiem przy pracy.
Rodzaje świadczeń z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych oraz warunki nabywania prawa do tych świadczeń oraz zasady i tryb przyznawania świadczeń, ustalania ich wysokości oraz zasady ich wypłaty określa ustawa z dnia 30 października 2002 roku o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych.
Dla wyjaśnienia kiedy mamy do czynienia z wypadkiem zrównanym z wypadkiem przy pracy, należy wyjaśnić czym w ogóle jest wypadek przy pracy.
Zgodnie z art. 3 ust. 1 Ustawy wypadkiem przy pracy jest nagłe zdarzenie, które zostało wywołane przyczyną zewnętrzną, które spowodowało uraz lub śmierć i które nastąpiło w związku z pracą:
- podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika zwykłych czynności lub poleceń przełożonych;
- podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika czynności na rzecz pracodawcy, nawet bez polecenia;
- w czasie pozostawania pracownika w dyspozycji pracodawcy w drodze między siedzibą pracodawcy a miejscem wykonywania obowiązku wynikającego ze stosunku pracy.
Przechodząc jednak do istoty wypadku zrównanego z wypadkiem przy pracy, należy wskazać, że w myśl art. 3 ust. 2 Ustawy, za wypadek zrównany z wypadkiem przy pracy, traktuje się wypadek, któremu pracownik uległ:
- w czasie podróży służbowej;
- podczas szkolenia w zakresie powszechnej samoobrony;
- przy wykonywaniu zadań zleconych przez działające u pracodawcy organizacje związkowe.
Analizując problematykę okoliczności, które pozwalają na zakwalifikowanie wypadku jako wypadku zrównanego z wypadkiem przy pracy, warto zwrócić uwagę na kilka istotnych elementów bez zaistnienia których, nie może być mowy o zajściu wypadku zrównanego z wypadkiem przy pracy.
Podróż służbowa
Badając kwestię możliwości zakwalifikowania wypadku w czasie podróży służbowej, jako wypadku zrównanego z wypadkiem przy pracy, należy wyjaśnić czym w ogóle jest podróż służbowa.
Podróżą służbową zgodnie z art. 775 § 1 Kodeksu pracy (Dz. U. 2014, poz. 1502 ze zm.), jest podróż w czasie której pracownik wykonuje zadanie służbowe poza miejscowością, w której znajduje się siedziba pracodawcy lub poza miejscem, gdzie zazwyczaj praca jest świadczona.
Aby wypadek w czasie podróży służbowej mógł zostać uznany za wypadek zrównany z wypadkiem przy pracy, musi wystąpić w innych okolicznościach niż wspomniany wcześniej wypadek przy pracy.
Należy jednak podkreślić, że okoliczności nie mają znaczenia, jeżeli wypadek spowodowany został postępowaniem pracownika, które nie pozostaje w związku z wykonywaniem powierzonych mu zadań.
Warto przy tym wspomnieć, że w sytuacji, gdy pracownik ulegnie wypadkowi w czasie podróży służbowej, w trakcie nieoficjalnej części zaplanowanego spotkania, to taki wypadek uznawany jest za wypadek zrównany z wypadkiem przy pracy (wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 7 maja 2014 roku, sygn. akt III AUa 1681/13).
Szkolenie w zakresie powszechnej obronności
Inną z sytuacji, w której możliwe jest zakwalifikowanie wypadku jako wypadku zrównanego z wypadkiem przy pracy jest wypadek w czasie szkolenia w zakresie powszechniej obronności.
W myśl art. 168 ustawy z dnia 21 listopada 1967 roku o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. 2015, poz. 827 ze zm.), szkolenie ludności w zakresie powszechnej samoobrony jest to szkolenie, które ma na celu przygotowanie do samoobrony przed środkami masowego rażenia oraz innymi działaniami nieprzyjaciela.
Wspomnianemu szkoleniu podlegają wszystkie osoby, które posiadają obywatelstwo polskie i którym stan zdrowia pozwala na uczestnictwo w zajęciach.
Skierowanie na szkolenie w zakresie powszechnej obronności, zgodnie z § 6 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 28 września 1993 roku w sprawie powszechnej samoobrony ludności (Dz. U. nr 91, poz. 421) odbywa się w formie decyzji administracyjnej, którą wydaje wójt (burmistrz, prezydent miasta).
Zadanie zlecone przez organizacje związkowe
Za wypadek zrównany z wypadkiem przy pracy, może zostać zakwalifikowany również wypadek, który wystąpi przy wykonywaniu zadań zleconych przez działające u pracodawcy organizacje związkowe.
W związku z powyższym niewątpliwie za wypadek zrównany z wypadkiem przy pracy będzie można uznać wypadek, który wystąpił przy wykonywaniu zadań, które zostały zlecone przez związek zawodowy, tj. zgodnie z art. 1 ustawy z dnia 23 maja 1991 roku o związkach zawodowych (Dz. U. 2015, poz. 1881), dobrowolną i samorządną organizacją ludzi pracy, powołaną do reprezentowania i obrony ich praw, interesów zawodowych i socjalnych.
W wszystkich trzech sytuacjach (tj. w czasie podróży służbowej albo podczas szkolenia w zakresie powszechnej samoobrony albo przy wykonywaniu zadań zleconych przez działające u pracodawcy organizacje związkowe), w których możliwe jest uznanie wypadku, za wypadek zrównany z wypadkiem przy pracy istotne jest ustalenie okoliczności zdarzenia. Okoliczności zdarzenia powinny zostać ustalone przez pracodawcę. Do zakwalifikowania wypadku jako wypadku zrównanego z wypadkiem przy pracy, istotne jest aby zdarzenie, które wywołało wypadek było zdarzeniem nagłym spowodowanym przyczyną zewnętrzną (tj. oraz spowodowało uraz lub śmierć.