Zgodnie z definicją zawartą w art. 3 ust. 1 ustawy o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych z dnia 30 października 2002 r. (dalej: „Ustawa”) za wypadek przy pracy uważa się:
- nagłe zdarzenie
- wywołane przyczyną zewnętrzną,
- powodujące uraz lub śmierć,
- które nastąpiło m.in. podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika zwykłych czynności lub poleceń przełożonych.
Jakkolwiek definicja ustawowa obejmuje również inne okoliczności pozwalające określone zdarzenie uznać za wypadek przy pracy lub za zrównany z wypadkiem przy pracy to nie mają one znaczenia zważywszy na analizowane zagadnienie, tj. czy naruszenie sprawności organizmu (uraz) wywołane przez zawał serca bądź udar mózgu może być uznane za wypadek przy pracy, gdy czynnikiem sprawczym był stres. Innymi słowy: czy praca w stresujących warunkach, bądź stresująca sytuacja mogą być uznane za przyczynę zewnętrzną oraz zdarzenie nagłe w rozumieniu Ustawy.
Stres nie jest zewnętrzną przyczyną zdarzenia
Stres, czy też stresujące warunki danej pracy zasadniczo nie są uznawane ani za zewnętrzną, ani za nagłą przyczynę zdarzenia związanego z powstaniem urazu u zatrudnionego. Za dominujący uznać należy pogląd, że „sama w sobie” praca przy dużym obciążeniu psychicznym jak np. na stanowisku dyrektora zakładu pracy, czy na stanowisku, z którym związane jest podejmowanie istotnych decyzji, czy występuje odpowiedzialność za działalność danej jednostki organizacyjnej bądź grupy nie może być uznana za zewnętrzną przyczynę wypadku przy pracy. Konieczne jest bowiem, by miał miejsce również nagły i nadzwyczajny czynnik sprawczy (skutkujący zawałem/udarem), a więc przyczyna nagła i zewnętrzna.
Zawał i udar jako wypadek przy pracy
By uraz powstały na skutek zawału, czy udar mógł być zakwalifikowany jako zaistniały w ramach wypadku przy pracy konieczne jest więc ustalenie, że wystąpiło jakieś dodatkowe – nagłe i nadzwyczajne zdarzenie w ramach realizacji normalnych zadań powierzonych pracownikowi. W praktyce niezbędne jest więc ustalenie, co w danym momencie robił pracownik – czy wykonywał swoje normalne obowiązki i czy zdarzyło się coś nieoczekiwanego. W zasadzie każda praca może być bowiem związana z możliwością wystąpienia sytuacji stresujących. Przykładowo osoba zajmująca się obsługą klienta może zetknąć się z niezadowolonym klientem, skarżącym się na jakość obsługi, czy sposób załatwienia bądź niezałatwienia jego sprawy, może dojść do agresji werbalnej skierowanej na tą osobę lub formułowania w jej kierunków zarzutów. Tego typu sytuacja nie może być jednak uznana za nadzwyczajną, gdyż w przypadku osoby zajmującej się obsługą klientów możliwość wystąpienia takiego zdarzenia jest niejako wpisana w ryzyko zawodowe na takim stanowisku i nie stanowi ona w tym przypadku zdarzenia nadzwyczajnego. Sytuacja ta mogłaby zaś zostać oceniona odmiennie, gdyby do bezpośredniej obsługi klientów skierowana została czasowo osoba, która dotychczas pracowała w archiwum lub wewnętrznym obiegiem dokumentów.
Podsumowanie
Praca w stresujących warunkach, czy też stres o zwyczajowym dla danego stanowiska natężeniu nie mogą być zasadniczo uznane za przyczynę zewnętrzną np. zawału. Tym samym niemożliwe jest uznanie takiego zdarzenia jako zaistniałego w ramach wypadku przy pracy. Tylko, gdyby określone stresujące zdarzenie miało charakter nadzwyczajny z punktu widzenia standardowego zakresu czynności i sytuacji, jakie mogą potencjalnie zaistnieć na danym stanowisku i mogło ono przyczynić się do zawału (samodzielnie lub łącznie z innymi czynnikami – tzw. współprzyczynami) możliwe byłoby uznanie urazu będącego następstwem tego konkretnego zdarzenia za wypadek przy pracy.