W ostatnim wpisie opublikowanym na naszym blogu przedstawiliśmy katalog danych osobowych i innych informacji, o które może zapytać pracodawca kandydata do pracy. Dzisiaj skupimy się na tych danych, które są niezbędne z chwilą, gdy kandydat na dane miejsce pracy, stanie się już pracownikiem. W takiej sytuacji pracodawca ma prawo żądać ujawnienia od niego jeszcze innych informacji niż te potrzebne w procesie rekrutacji.

Podczas procesu rekrutacji, nieuniknionym jest ujawnienie potencjalnemu pracodawcy swoich danych osobowych. Warto jednak pamiętać, że zarówno kandydat ubiegający się o dane miejsce pracy, jak i zatrudniony już pracownik, nie jest zobowiązany do przekazania wszystkich swoich danych osobowych, a pracodawca nie jest uprawniony do żądania ujawnienia informacji ponad te, które ustawodawca wskazał w Kodeksie pracy, lub gdy prawo to wynika z innych przepisów prawa powszechnego.

Ustalenie, czy w danej sytuacji możliwe jest podpisanie umowy cywilnoprawnej, czy też wymagana jest umowa o pracę bywa kłopotliwe. Należy jednak pamiętać, że przepis kodeksu pracy zakazują zastępowania umów o pracę umowami cywilnoprawnymi. Dlatego w razie sporu sądowego, sąd bada faktyczne warunki wykonywania pracy a nie samą treść umowy zawartej przez strony. Gdy umowa faktycznie jest wykonywana w warunkach wskazujących na stosunek pracy, to ustalenie takie decyduje o charakterze łączącego strony stosunku prawnego. Tak skonstruowane przepisy kodeksu pracy mają na celu ochronę pracownika jako strony słabszej, gdyż pracodawca może wymuszać określoną nazwę i treść umowy, które wskazują na umowę cywilnoprawną, mimo, że na jej podstawie realizuje stosunek pracy.

Pracownik, chcąc wykazać dyskryminację płacową, powinien wskazać przyczynę, ze względu na którą dopuszczono się wobec niego aktu dyskryminacji oraz wytyczyć kierunek pozwalający na przeprowadzenie analizy porównawczej przez wskazanie pracowników, którzy są wyżej wynagradzani, mimo że wykonują porównywalną do niego pracę. Dopiero wtedy możliwe jest domaganie się zastosowania przepisów o równym traktowaniu w zatrudnieniu, a na pracodawcę przechodzi ciężar wykazania, że przy ustalaniu (różnicowaniu) wynagrodzeń kierował się obiektywnymi powodami.

W przypadku zawarcia umowy o pracę z kobietą w ciąży, nawet gdy rzeczywistą podstawą jej zatrudnienia była chęć uzyskania zasiłku macierzyńskiego, nie jest ani naganne, ani tym bardziej sprzeczne z prawem. Jeżeli zatrudnienie jest legalne, a praca była świadczona zgodnie z umową, kobiecie przysługują takie same prawa, jak innym pracownikom. Z punktu widzenia oceny sytuacji nie są ważne intencje zatrudnienia czy – co do zasady – jego długość, ale fakt, że zatrudnienie nie jest pozorne, co wiąże się jego faktyczną realizacją na mocy art. 22 § 1 k.p. Kluczowe jest to, aby doszło do wykonania przez pracownika pracy na rzecz pracodawcy, w warunkach podporządkowania pracowniczego, w miejscu i czasie wskazanym przez pracodawcę, za którą pracownik powinien otrzymać należne mu wynagrodzenie za pracę (por. wyrok Sądu Najwyższego z 6 września 2000 r., II UKN 692/99). 

Zgodnie z regulacjami zawartymi w Kodeksie pracy – po stronie pracodawcy spoczywa obowiązek sporządzania rozkładu czasu pracy bez względu na stanowisko, na jakim znajduje się pracownik. Jest on ważnym elementem organizacji pracy, który określa godziny pracy pracowników w ciągu doby, tygodnia, miesiąca oraz okresu rozliczeniowego.

Często zdarzają się sytuacje, które uniemożliwiają pracownikowi świadczenie ciągłej pracy przez 8 godzin. Nie raz bardzo trudno bowiem pogodzić sprawy prywatne ze służbowymi. Sprawa komplikuje się jeszcze bardziej, gdy do tego dochodzi np. chęć dokształcania się. Z pomocą przychodzi jednak system ruchomego czasu pracy, dający stronom możliwość elastycznego regulowania czasu pracy i uniezależnienie go od ściśle określonego rozkładu godzin.

Podstawowym świadczeniem pracodawcy na rzecz pracobiorcy jest wypłata wynagrodzenia. Jednakże w zależności od charakteru i rodzaju świadczonej pracy, pracodawców mogą obciążać także dodatkowe koszty. W szczególności, pracodawca może być zobowiązany do zakupu pracownikom odzieży oraz obuwia roboczego, okularów, czy zapewnienia bezpłatnych posiłków oraz napojów w trakcie pracy.

21 listopada 2013 r. weszła w życie ustawa o szczególnych rozwiązaniach związanych z ochroną miejsc pracy zwaną nową ustawą antykryzysową. Przepisy wspomnianej ustawy mają ogromne znaczenie dla obu stron stosunku pracy. Rozwiązania wprowadzone przez ustawę wspierają pracodawców i ułatwiają im wyjście z przejściowych trudności bez zwalniania pracowników.

Pracodawca ma również prawo do uzyskania informacji o osobie, której dane osobowe zgromadzone zostały w Krajowym Rejestrze Karnym (prawomocnie skazanej za przestępstwo  lub przestępstwo skarbowe), w zakresie niezbędnym dla zatrudnienia pracownika, co do którego z przepisów ustawy wynika wymóg niekaralności, korzystania z pełni praw publicznych