Umowa o dzieło, w przeciwieństwie do umowy o pracę, nie jest uregulowana w kodeksie pracy oraz nie podpada pod sąd pracy. Jest to umowa cywilnoprawna, jej definicja znajduje się w kodeksie cywilnym, a wszelkie spory rozwiązywane są na drodze postępowania cywilnego.
Zawierając umowę o dzieło, osoba, która ma je wykonać powinna zastanowić się ile czasu zajmie jej wykonanie zadania oraz z góry określić kwotę należności. Nie ma znaczenia ile godzin dziennie będzie pracować nad zadaniem, byle tylko zdążyć przed umówionym terminem. Można umówić się o wynagrodzenie kosztorysowe lub ryczałtowe. Wynagrodzenie kosztorysowe zdefiniowane jest w art. 629 k.c., jest to wynagrodzenie wyliczone na podstawie zestawienia planowanych prac i przewidywanych kosztów. Natomiast wynagrodzenie ryczałtowe określono w art. 632 k.c. Zgodnie z tym przepisem przyjmujący zamówienie nie może żądać podwyższenia wynagrodzenia, chociażby w czasie zawarcia umowy nie można było przewidzieć rozmiaru lub kosztów prac.
Gdy zajdzie konieczności dokonania prac dodatkowych, a umówiono się na wynagrodzenie kosztorysowe istnieje możliwość podwyższenia wynagrodzenia. Na gruncie art. 630 k.c., przyjmujący zamówienie może żądać podwyższenia wynagrodzenia, ale tylko wówczas, gdy zestawienie planowanych prac i kosztów będących podstawą obliczenia wynagrodzenia kosztorysowego sporządził zamawiający. Jeżeli przyjmujący zamówienie sam sporządził zestawienie, to żądanie podwyższenia wynagrodzenia jest możliwe jedynie jeśli mimo zachowania należytej staranności nie mógł przewidzieć konieczności prac dodatkowych.
Powyższa zasada, zgodnie z zamiarem ustawodawcy, ma na celu zapobieganie praktykom przedstawiania przez przyjmujących zamówienie zaniżonych kosztorysów (ofertowych) oraz późniejszemu zwiększaniu wynagrodzenia. Kosztorys powinien być sporządzony przed wykonaniem dzieła. Wraz z zawarciem umowy kosztorys staje się jej integralnym elementem. Natomiast dla określenia wysokości ostatecznego wynagrodzenie istotne znaczenie ma kosztorys wykonawczy (końcowy), który sporządza wykonawca dzieła, po jego ukończeniu. Wynagrodzenie w kosztorysie końcowym może być wyższe lub niższe od zawartego w kosztorysie umownym. Problem budzi zakres dopuszczalnej rozbieżności między kosztorysem sporządzonym przed wykonaniem dzieła a kosztorysem wykonawczym Granicą w tym przypadku jest stwierdzenie znacznego przekroczenia kosztorysu. Jeżeli wynagrodzenie nie jest znacznie podwyższone, zamawiający nie może uchylić się od zapłaty. W przeciwnym razie, gdy zamawiający nie zgadza się na znaczne podwyższenie wynagrodzenia, na podstawie z art. 631 może niezwłocznie odstąpić od umowy.
W przypadku, gdy zamawiający i przyjmujący zamówienie umówili się o wynagrodzenie ryczałtowe, podwyższenie wynagrodzenia jest możliwe jedynie na drodze sądowej, w razie gdyby wykonanie dzieła groziło wykonawcy rażącą stratą. Wynagrodzenie kosztorysowe stosuje się raczej przy bardziej skomplikowanych umowach, natomiast wynagrodzenie ryczałtowe przy mniej skomplikowanych, gdzie wszelkie istotne warunki umowy jak czas trwania prac czy koszt materiałów są znane stronom i łatwe do przewidzenia.
Jeśli w trakcie wykonywania umowy o dzieło, wykonawca stwierdzi, że zajmuje ono zbyt wiele czasu, nie będzie mógł otrzymać zapłaty za nadgodziny, ponieważ przy umowie o działo nie występuje w ogóle pojęcie nadgodzin. Możliwość otrzymania dodatkowej zapłaty wystąpi jedynie jeśli dojdzie do zmiany charakteru umowy na umowę o pracę lub jeżeli przyjmujący zlecenie wystąpi do sądu o ustalenie istnienia stosunku pracy. Jest to jednak możliwe tylko w przypadku wypełnienia przesłanek istnienia stosunku pracy z art. 22 § 1 k.p., a mianowicie zobowiązanie do wykonywania określonego rodzaju pracy na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a za pracę umówiono wynagrodzenie.