Pracodawca jest płatnikiem składek w stosunku do swoich pracowników, także z tytułu umów zawartych przez nich z osobą trzecią, jeżeli na ich podstawie wykonują pracę na rzecz tego pracodawcy (wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 17 czerwca 2014 roku, III AUa 1967/13).
Stan faktyczny
W 2003 roku Spółka (pracodawca) zawarła umowę agencyjną z Agencją Handlową, na mocy której Agencja zobowiązana była do wykonywania określonych czynności na rzecz i w imieniu Spółki. W celu prawidłowego wykonania tej umowy Agencja uprawniona była do zatrudniania osób na podstawie umowy o pracę lub umowy zlecenia do wykonywania obsługi technicznej Spółki. Jan Nowak był zatrudniony w Spółce na podstawie umowy o pracę od 2007 roku. W tym samy roku zawarł on z Agencją cywilnoprawną umowę zlecenia, na mocy której Agencja powierzyła mu wykonywanie pracy „na stanowisku ustnie wskazanym przez Zleceniodawcę”.
Zakład Ubezpieczeń Społecznych uznał, iż płatnikiem składek od umowy zlecenia jest Spółka (pracodawca), na której rzecz umowa ta była wykonywana przez Jana Nowaka. Od takiej decyzji odwołał się pracodawca wskazując, że „ostatecznym” beneficjentem pracy Pana Nowaka była Agencja, zatem to na jej rzecz wykonywał on pracę.
Jednak sąd I instancji podtrzymał decyzję organu, uznał bowiem, że Spółka jest płatnikiem składek z tytułu umowy zlecenia zawartej pomiędzy Panem Nowakiem a Agencją, gdyż jest ona wykonywana na rzecz Spółki, która jest jednocześnie – na podstawie umowy o pracę – jego pracodawcą. Postępowanie dowodowe przeprowadzone przez sąd I instancji wykazało przy tym, iż czynności wykonywane przez Jana Nowaka w ramach umowy zlecenia były w rzeczywistości pracą wykonywaną na rzecz pracodawcy (tj. Spółki); były one bowiem wykonywane w magazynie hurtowni należącym właśnie do Spółki (sprzątanie magazynów, dokonywanie remanentów towarów). Okoliczność ta wypełniła w ocenie Sądu przesłanki do uznania, że Pan Nowak w zakresie wykonywania umowy zlecenia jest pracownikiem Spółki w rozumieniu art. 8 ust. 2a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych.
W uzasadnieniu wyroku Sąd I instancji podkreślił, iż definicja pracownika na gruncie ubezpieczeń społecznych jest szersza niż pojęcie pracownika obowiązujące w prawie pracy. W przytoczonym zaś art. 8 ust. 2a ustawy systemowej ustawodawca wprowadził regułę, iż umowa zlecenia zawarta z własnym pracownikiem podlega obowiązkowo ubezpieczeniu społecznemu tak jak umowa o pracę. Jeśli została ona zawarta wprawdzie nie z własnym pracodawcą, ale w jej ramach wykonywana jest praca na rzecz pracodawcy (tj. pomiędzy zleceniobiorcą a pracodawcą istnieje odrębny stosunek pracy), to od takiej umowy zlecenia należy odprowadzać składki na ubezpieczenia na takich samych zasadach jak w przypadku umowy o pracę.
Wyrok sądu I instancji zaskarżyła w całości Spółka.
Nasza opinia
Przytoczony wyrok stanowi potwierdzenie dotychczasowej linii orzeczniczej Sądu Najwyższego.
W uchwale z dnia 2 września 2009 roku (II UZP 6/09) Sąd Najwyższy przesądził bowiem, iż w przypadku umowy cywilnoprawnej wykonywanej na rzecz pracodawcy, płatnikiem składek na ubezpieczenie społeczne jest ten pracodawca. Dotyczy to także składek należnych od wynagrodzenia otrzymywanego przez takiego pracownika z tytułu umowy cywilnoprawnej zawartej z osobą trzecią (o ile oczywiście jest wykonywana na rzecz pracodawcy). Z praktycznego punktu widzenia oznacza to, iż pracodawca, ustalając podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne z tytułu stosunku pracy, powinien zsumować wynagrodzenie z umowy cywilnoprawnej z wynagrodzeniem ze stosunku pracy. Natomiast część tak ustalonych składek finansowaną przez pracownika pracodawca może potrącić ze środków pracownika uzyskanych u niego (tj. z łączącego strony stosunku pracy).
Pracodawcy powinni o tym pamiętać szczególnie przy ustalaniu zasad współpracy z osobami trzecimi świadczącymi na ich rzecz określone usługi, jeśli możliwe jest zawieranie przez takie osoby trzecie umów cywilnoprawnych z pracownikami tego pracodawcy. Może bowiem dojść do sytuacji, kiedy to pracodawca będzie musiał finansować składki należne od wynagrodzenia otrzymywanego przez jego pracowników na podstawie takich umów cywilnoprawnych.