Zasadniczo, pracownik pozostający w okresie wypowiedzenia, jest zobowiązany do świadczenia pracy na rzecz pracodawcy. Dopuszczalne jest jednak zwolnienie takiego pracownika z obowiązku świadczenia tej pracy.
Do tej pory
Do lutego 2016 roku istniało wiele kontrowersji doktrynalnych i orzeczniczych w zakresie zwolnienia pracownika z obowiązku świadczenia pracy. Kwestia zwolnienia pracownika z tego obowiązku nie była bowiem uregulowana w Kodeksie pracy. Jednakże, dość zgodnie przyjmowano, że takie zwolnienie dopuszczalne jest co do zasady tylko za zgodą pracownika. Sądy skłaniały się ku stanowisku, iż zwolnienie takie nie powinno być decyzją pracodawcy z uwagi na fakt, że świadczenie pracy jest nie tylko obowiązkiem, ale i prawem pracownika, którego realizacji może się on domagać w trybie roszczenia o dopuszczenie do pracy. Nieodłącznym elementem było wobec tego zawarcie porozumienia pomiędzy pracownikiem, będącym w okresie wypowiedzenia, a pracodawcą. Na mocy tego porozumienia pracownik wstrzymywał wykonywanie pracy i zachowywał prawo do należnego mu wynagrodzenia.
W doktrynie przyjmowano, by w celu uniknięcia wątpliwości co do wynagrodzenia i ewentualnego sporu wynikłego na tym tle – w porozumieniu tym zawrzeć zapisy dotyczące jego wysokości.
W zależności od danej sytuacji, zwolnienie pracownika z obowiązku świadczenia pracy po złożeniu przez którąkolwiek ze stron wypowiedzenia, może przynieść wymierne korzyści zarówno dla pracownika, jak i pracodawcy. W związku z tym w doktrynie ugruntował się pogląd, że o ile dojdzie do zawarcia porozumienia pomiędzy stronami, to z inicjatywą zwolnienia z obowiązku świadczenia pracy może wyjść zarówno pracodawca, jak i sam pracownik.
Nowa regulacja prawna
Ustawodawca z dniem 22 lutego 2016 roku znowelizował Kodeks pracy i wprowadził do niego art. 362, który prawnie uregulował kwestie zwolnienia pracownika z obowiązku świadczenia przez niego pracy w okresie wypowiedzenia oraz sprecyzował warunki takiego działania.
# Czas i zakres zwolnienia
Przede wszystkim zwolnienie ze świadczenia pracy musi mieć ścisły związek z okresem wypowiedzenia. Oznacza to, że zwolnienie może dotyczyć zarówno tylko części okresu wypowiedzenia, jak i rozciągać się na cały okres jego trwania. Analogicznie, dopuszczalne jest zarówno całkowite zwolnienie pracownika z obowiązku świadczenia pracy, jak i zwolnienie go tylko w odniesieniu do niektórych obowiązków.
# Sposób dokonania zwolnienia i wynagrodzenie
Ustawodawca dopuścił stosowanie tej instytucji na mocy jednostronnej decyzji pracodawcy. W obecnym stanie prawnym, od pracownika nie jest wymagana zgoda na zwolnienie go z obowiązku świadczenia pracy i musi on podporządkować się żądaniu pracodawcy. Co więcej, ustawodawca wskazał wprost, że pracownikowi zwolnionemu z obowiązku świadczenia pracy, przysługuje prawo do wynagrodzenia.
# Możliwość podjęcia innej pracy w okresie zwolnienia
Pracownik zwolniony z obowiązku świadczenia pracy, pozostając w okresie wypowiedzenia, co do zasady może podjąć inną pracę, jednakże jedynie niekolidującą z pracą, z której świadczenia został zwolniony. Konflikt interesów zaistnieje chociażby wtedy, gdy pracodawca uzna, że ponownie potrzebuje w swoim zakładzie pracy zwolnionego z obowiązku świadczenia pracy. Jako że po nowelizacji, która weszła w życie 22 lutego 2016 roku, zgoda pracownika na zwolnienie go z obowiązku świadczenia pracy nie jest potrzebna, przyjąć należy, że nie wymagana jest również zgoda na przywrócenie go do pracy w okresie wypowiedzenia. Co więcej, polecenie pracodawcy, polegające na zwolnieniu pracownika z obowiązku świadczenia pracy, może być przez pracodawcę odwołane w każdym czasie podczas trwania okresu wypowiedzenia. Pracownik pozostaje bowiem wciąż w stosunku pracy, jest zwolniony jedynie z obowiązku świadczenia pracy, jaki wynika z istnienia tego stosunku.
Obowiązek dbałości o dobro zakładu pracy
Na zwolnionym z obowiązku świadczenia pracy pracowniku, wciąż spoczywają inne od świadczenia pracy obowiązki, wynikające ze stosunku pracy. Jednym z nich jest chociażby obowiązek dbałości o dobro zakładu pracy. Pracownik musi pozostawać w gotowości do podjęcia pracy i umożliwić pracodawcy wydanie polecenia powrotu do pracy, a więc jest zobowiązany do zachowania komunikacji i łączności ze swoim pracodawcą.
Możliwość podjęcia innej pracy w okresie wypowiedzenia przez pracownika, który został zwolniony z obowiązku świadczenia pracy, dotyczy oczywiście sytuacji, w której pomiędzy pracownikiem a pracodawcą nie została zawarta klauzula o zakazie konkurencji, na mocy której pracownik nie będzie mógł świadczyć pracy u innego podmiotu w okresie zatrudnienia. Dotyczy to jednak tylko podmiotów konkurencyjnych względem pierwszego pracodawcy, czyli takich, których działalność jest do siebie zbliżona i porównywalna.
Jeśli taką klauzulą objęta została umowa zawarta pomiędzy pracownikiem a pracodawcą, to obowiązuje ona pracownika również w okresie wypowiedzenia, gdyż stosunek pracy pomiędzy stronami nie wygasł; a nawet dłużej, jeśli wynika to z jej zakresu.
Warto dodać, że w sytuacji, gdy pracownik – pozostający w okresie wypowiedzenia, a zwolniony z obowiązku wykonywania pracy – naruszy postanowienia zawarte w umowie o pracę, klauzulę o zakazie konkurencji, czy chociażby będzie uchylał się od powrotu do pracy na polecenie swojego pracodawcy, może zostać dyscyplinarnie przez niego zwolniony.